در مجله تخصصی تاسیسات کار همواره تلاش کرده ایم تا مقایسه های فنی و تخصصی در زمینه تجهیزات موتورخانه ای را به صورت دقیق، کاربردی و بر پایه اصول مهندسی ارائه دهیم. در این مقاله به یکی از پرسش های رایج در طراحی موتورخانه می پردازیم: «تفاوت منبع دوجداره و منبع کویل دار چیست؟» و بررسی می کنیم که هرکدام از این منابع چه ویژگی هایی دارند، در چه شرایطی مناسب تر هستند و چه نکات اجرایی باید در نصب و بهره برداری آن ها رعایت شود.
منابع دوجداره و منابع کویل دار، هر دو به عنوان تجهیزاتی برای تأمین آب گرم مصرفی در موتورخانه های مسکونی، تجاری و صنعتی کاربرد دارند، اما تفاوت هایی کلیدی در ساختار، راندمان، هزینه اجرا و نگهداری آن ها وجود دارد که شناخت آن ها برای انتخاب صحیح بسیار مهم است.
معرفی منبع دوجداره
ساختار فنی
منبع دوجداره از دو مخزن استوانه ای تو در تو تشکیل شده که مخزن داخلی محل نگهداری آب گرم مصرفی و مخزن بیرونی محل عبور آب داغ یا بخار حاصل از دیگ است. انتقال حرارت از طریق جداره مشترک بین دو مخزن صورت می گیرد.
مزایا
- ساختار ساده و مقاوم
- عدم نیاز به کویل و تعویض آن
- قیمت مناسب در ظرفیت های پایین
معایب
- راندمان انتقال حرارت کمتر نسبت به کویل
- اشغال فضای بیشتر
- محدودیت در افزایش ظرفیت
معرفی منبع کویل دار
ساختار فنی
در این نوع منبع، یک مخزن ذخیره آب مصرفی داریم و داخل آن کویلی از جنس مس یا فولاد تعبیه شده که آب داغ دیگ از درون آن عبور می کند و موجب گرم شدن آب مصرفی در مخزن می شود.
مزایا
- راندمان بالا در انتقال حرارت
- امکان سرویس و تعویض کویل
- اشغال فضای کمتر
معایب
- نیاز به شست وشوی کویل ها
- قیمت بالاتر در ظرفیت مشابه
- احتمال رسوب گیری سریع تر در مناطق با سختی آب بالا
جدول مقایسه منبع دوجداره و منبع کویل دار
| ویژگی ها | منبع دوجداره | منبع کویل دار |
|---|---|---|
| نوع انتقال حرارت | از طریق جداره مشترک | از طریق کویل داخلی |
| راندمان حرارتی | متوسط | بالا |
| قابلیت تعویض اجزا | ندارد | کویل قابل تعویض است |
| هزینه نگهداری | پایین تر | بالاتر به دلیل سرویس کویل |
| مناسب برای | ساختمان های مسکونی کوچک | ساختمان های متوسط و بزرگ |
| حساسیت به رسوب گذاری | کمتر | بیشتر |
ترفندهای اجرایی در انتخاب و نصب
در مناطق با سختی آب بالا
در مناطقی با سختی بالای آب، استفاده از منبع دوجداره می تواند مناسب تر باشد، زیرا جداره ها دیرتر دچار رسوب می شوند و نیازی به سرویس دوره ای ندارند.
استفاده از سختی گیر در منابع کویل دار
نصب سختی گیر رزینی قبل از منبع کویل دار الزامی است تا عمر مفید کویل افزایش یابد و راندمان آن حفظ شود.
انتخاب صحیح ظرفیت
ظرفیت منبع باید متناسب با تعداد واحدهای مصرف کننده، الگوی مصرف ساکنان، و دمای آب موردنیاز انتخاب شود. در ظرفیت های بالای ۱۰۰۰ لیتر معمولاً استفاده از منابع کویل دار توصیه می شود.
همان طور که در سایت Engineering Toolbox آورده شده:
“Indirect water heaters – like double-wall tanks or coil-based tanks – are widely used in central heating systems due to their ability to efficiently separate the heat source from domestic water supply.”
ترجمه: منابع گرم کننده غیرمستقیم مانند منابع دوجداره یا منابع دارای کویل، در سیستم های گرمایش مرکزی بسیار پرکاربرد هستند، چرا که توانایی جداسازی منبع حرارت از آب مصرفی را به صورت مؤثر دارند.
اشتباهات در طراحی و اجرا
- استفاده از منبع دوجداره برای ساختمان های با مصرف بالا
- عدم پیش بینی مسیر دسترسی به کویل برای تعویض یا سرویس
- نبود سختی گیر مناسب در سیستم منبع کویل دار
- انتخاب ظرفیت بیش از نیاز و افزایش بی دلیل مصرف انرژی
تجربه اجرای منبع کویل دار در پروژه اداری
در یکی از پروژه های ما در ساختمانی ۵ طبقه با ۲۵ واحد اداری، ابتدا از منبع دوجداره استفاده شده بود. به دلیل افزایش مصرف و افت فشار آب گرم، تصمیم به جایگزینی با منبع کویل دار گرفتیم. پس از اجرای منبع جدید:
- زمان دسترسی به آب گرم کاهش یافت
- دمای آب خروجی یکنواخت شد
- هزینه گاز ماهیانه ۸٪ کاهش یافت
جمع بندی کاربردی
برای انتخاب بین منبع دوجداره و کویل دار باید به عوامل متعددی مانند ظرفیت موردنیاز، سختی آب، بودجه اولیه، امکان تعمیر و راندمان انرژی توجه کرد. در صورتی که پروژه در منطقه ای با سختی آب بالا قرار دارد و ظرفیت مصرف پایین است، منبع دوجداره گزینه ای اقتصادی و کم دردسر خواهد بود. اما برای پروژه های بزرگ، منبع کویل دار با بهره وری بالاتر و قابلیت تعمیر، انتخابی هوشمندانه تر است.
سوالات متداول
آیا می توان منبع کویل دار را به دیگ بخار متصل کرد؟
بله، ولی باید به فشار بخار، جنس کویل و ایمنی سیستم توجه شود.
چطور می توان رسوب زدایی کویل را انجام داد؟
با استفاده از محلول اسیدی و پمپ سیرکوله مخصوص، رسوب زدایی بدون جداسازی کویل امکان پذیر است.
آیا می توان در یک موتورخانه از هر دو نوع منبع استفاده کرد؟
بله، در برخی پروژه ها برای فازهای مختلف مصرف از هر دو مدل استفاده می شود.
منبع دوجداره تا چه ظرفیتی به صرفه است؟
تا ظرفیت حدود ۸۰۰ لیتر در پروژه های مسکونی معمولاً اقتصادی تر است.
